نقش مخرب اسیدفولیک متابولیزه نشده در بدن
مطالعات انجام‌شده اثبات نموده‌اند که مصرف بیش از 200 میکروگرم اسیدفولیک در روز منجر به ایجاد اسیدفولیک متابولیزه نشده در پلاسما خواهد شد. در مطالعات مشخص شده است که مصرف اسیدفولیک در دوزهای بسیار بالا باعث پیشرفت تومور در مدل‌های حیوانی می‌شود. همچنین، مصرف بیش از 1 میلی‌گرم اسیدفولیک در روز می‌تواند برخی از سرطان‌ها یا پیشرفت ضایعات پیش سرطانی را تشدید نماید. بااین‌حال، تعدادی از مطالعات نشان داده‌اند که علاوه بر سوءمصرف، کمبود فولات هم می‌تواند با افزایش خطر ابتلا به سرطان از طریق مکانیسم‌هایی ازجمله آسیب به DNA و از دست دادن گروه متیلی در DNA مرتبط باشد.
برای کاهش ریسک به دنیا آوردن نوزادانی با نقص لوله عصبی، به بانوان در سنین باروری توصیه می‌شود که روزانه حداقل 400 میکروگرم فولات قبل و بعد از بارداری مصرف کنند. غنی‌سازی اجباری محصولات غلات با اسیدفولیک با هدف تأمین مقدار کافی فولات روزانه برای بانوان پیش از بارداری انجام شده است. حتی در کشورهایی که برنامه غنی‌سازی با اسیدفولیک وجود ندارد، توصیه‌های فعلی حاکی از آن است که بانوان باید سال‌های طولانی اسیدفولیک استفاده کنند. درنتیجه، این افزایش مصرف اسیدفولیک منجر به گسترش مطالعات در مورد عوارض جانبی اسیدفولیک و ایمنی قرار گرفتن در معرض اسیدفولیک متابولیزه نشده در خون گردید، به‌ویژه در افرادی که مقادیر زیادی غذای غنی‌شده مصرف می‌کنند یا از مکمل‌هایی استفاده می‌کنند که حاوی اسیدفولیک است.
آنزیم دی هیدروفولات ردوکتاز که در کبد و سایر بافت‌ها یافت می‌شود می‌تواند به اسیدفولیک متصل شود و آن را به فرم فعال فولات که قابل‌استفاده برای بدن است تبدیل نماید. این آنزیم ظرفیت نسبتاً کمی برای متابولیزه کردن اسیدفولیک در کبد دارد؛ بنابراین، در صورت مصرف اسیدفولیک با دوز نسبتاً بالا، اسیدفولیک متابولیزه نشده به‌طور آزاد می‌تواند در دستگاه گردش خون توزیع شده و اثرات مخربی را به دنبال داشته باشد.
فولات در سنتز نوکلئوتیدهای پورین و پیریمیدین نقش دارد و کمبود آن، سنتز DNA و طیف گسترده‌ای از واکنش‌های یک کربنی، ازجمله متیلاسیون DNA را دچار اختلال می‌کند. فولات با انتقال گروه‌های متیلی به هموسیستئین، که خود به متیونین تبدیل می‌شود، در هنگام رشد و تقسیم سلول نقش محوری ایفا می‌کند. نتایج بالینی مرتبط با مصرف ناکافی فولات شامل تعداد بی‌شماری از مشکلات مانند آنمی مگالوبلاستیک برای فرد می‌شود. به‌علاوه، کمبود فولات در دوران بارداری ممکن است به نقص لوله عصبی منجر شود.
مصرف به‌اندازه فولات برای بانوان باردار قبل و حین بارداری می‌تواند از برخی نقص‌های مادرزادی جلوگیری کند و با رشد بهتر نوزاد مرتبط است. این سؤال که آیا مکمل اسیدفولیک در دوران بارداری ممکن است باعث تجمع اسیدفولیک متابولیزه نشده در گردش خون مادر یا جنین شود، یک مسئله بسیار مهم است. در یک مطالعه، مقادیر قابل‌تشخیص اسیدفولیک در 55 درصد بانوان باردار هنگام زایمان و در بسیاری از نمونه‌های سرم بند ناف هنگام تولد مشاهده شد. این اسیدفولیک متابولیزه نشده در سرم بند ناف و مادر ممکن است منجر به اوتیسم، اختلالات شناختی-عصبی و کاهش رشد مغزی در نوزاد شود. از این گذشته، پلی‌مورفیسم در آنزیم‌های فعال در چرخه تبدیل اسیدفولیک به فرم فعال در بدن مانند «MTHFR C677T» در بانوان باردار منجر به معیوب شدن این چرخه می‌شود. درنتیجه، اثربخشی اسیدفولیک به‌شدت کاهش می‌یابد.
اسیدفولیک متابولیزه نشده ممکن است کمبود ویتامین B12 را در بدن پنهان کند. بدن از ویتامین B12 برای ساختن گلبول‌های قرمز خون استفاده می‌کند و عملکرد قلب، مغز و سیستم عصبی فرد را در سطح مناسب نگه می‌دارد. در صورت عدم درمان، کمبود این ویتامین می‌تواند توانایی عملکرد طبیعی مغز را کاهش داده و منجر به آسیب عصبیِ دائمی شود. این آسیب عموماً قابل‌برگشت نیست و درنتیجه تشخیص با تأخیر کمبود ویتامین B12 در بدن مضر خواهد بود. فولات و ویتامین B12 در بدن بسیار مشابه استفاده می‌شوند، به این معنی که کمبود هر یک از آن‌ها می‌تواند علائم مشابهی داشته باشد؛ بنابراین، افرادی که علائمی مانند ضعف، خستگی، دشواری در تمرکز و تنگی نفس را تجربه می‌کنند، بهتر است سطح ویتامین B12 خود را چک کنند. اسیدفولیک متابولیزه نشده ممکن است باعث تسریع در روند زوال عقلِ ناشی از افزایش سن شود، به‌ویژه در افرادی که دچار کمبود ویتامین B12 هستند.
درمجموع، نیاز به تحقیقات بیشتر در مورد ایمنی اسیدفولیک به‌شدت احساس می‌شود. یکی از اقدامات ضروری، مطالعات انسانی مرتبط با اسیدفولیک در چندین سطح است که باید برای چندین ماه یا حتی سال‌ها به طول انجامد و همه فواید و عوارض جانبی توصیف‌شده را شامل شود. علاوه بر این، چندین پلی‌مورفیسم ژنتیکی در چرخه متابولیسم اسیدفولیک به فرم فعال فولات وجود دارد که منجر به عدم جذب اسیدفولیک فارغ از دوز مصرفی می‌شود که خود باعث تجمع اسیدفولیک متابولیزه نشده در بدن می‌شود. استفاده از فرم فعال فولات به‌عنوان جایگزین اسیدفولیک می‌تواند در رفع این مشکل کمک شایانی نماید. از این گذشته، اثرات مخرب احتمالی دیگر اسیدفولیک به‌طور کامل مشخص نشده است و به دلیل مصرف زیاد اسیدفولیک به‌صورت مکمل غذایی و یا برنامه‌های غنی‌سازی در بخش بزرگی از جمعیت، بایستی این سؤالات به‌زودی پاسخ داده شوند.
منابع:
[1] A David Smith, Young-In Kim, Helga Refsum, Is folic acid good for everyone?, The American Journal of Clinical Nutrition, Volume 87, Issue 3, March 2008, Pages 517–533,
[2] Folate Supplementation: Too Much of a Good Thing?, Cornelia M. Ulrich and John D. Potter, Cancer Epidemiol Biomarkers Prev February 1 2006 (15) (2) 189-193;
[3] Obeid R, Herrmann W. The emerging role of unmetabolized folic acid in human diseases: myth or reality? Curr Drug Metab. 2012 Oct;13(8):1184-95. doi: 10.2174/138920012802850137. PMID: 22746304.