آشنایی با دومپریدون
معرفی: دومپریدون آنتاگونیستِ دوپامین است که از طریق سد خونی-مغزی وارد سیستم عصبیِ مرکزی نمی‌شود. این دارو به صورت تزریقی یا خوراکی باعث افزایش تخلیه مایعات در معده و افزایش فشار اسفنکتر تحتانی مری می‌شود. مشخصات ضد استفراغ و تهوع و فارماكوديناميك دومپریدون مشابه متوكلوپراميد است، گرچه دومپریدون نسبت به متوكلوپراميد عوارض جانبي اکستراپیرامیدال ندارد. دومپریدون به طور مؤثر علائم سوءهاضمه مزمن بعد از غذا و حالت تهوع و استفراغ ناشی از طیف گسترده‌ای از دلایل را کاهش می‌دهد و در بیشتر مطالعات نسبت به متوکلوپرامید برتر قلمداد شده است. همچنین، استفراغ ناشی از تجویز داروهای سیتوتوکسیک نسبتاً استفراغ آور در اکثر بیماران توسط دومپریدون می‌تواند کنترل شود. دومپریدون عوارض جانبی اکستراپیرامیدالِ داروهای نورولپتیک را تشدید نمی‌کند. کنترل تهوع و استفراغ بعد از غذا و یا ناشی از تجویز داروهای سیتوتوکسیک در کودکان با دومپریدون بدون ایجاد عوارض جانبی اکستراپیرامیدال حاصل شده است. در واقع، عوارض جانبی به ندرت با دوزهای درمانی دومپریدون رخ داده است.
مطالعات فارماكوديناميك: دومپريدون آنتاگونيست دوپامين با خاصيت ضد استفراغ و تهوع مشابه با متوكلوپراميد و برخي داروهاي نورولپتیک است. برخلاف این داروها، دومپریدون از سد خونی-مغزی عبور نمی‌کند و به ندرت باعث عوارض جانبی اکستراپیرامیدال می‌شود.
مطالعات انسانی نشان داده‌اند که مصرف دومپریدون به صورت خوراکی یا تزریقی باعث افزایش فشار اسفنکتر تحتانی مری، افزایش مدت انقباضات آنترال و دئودنوم، تسریع تخلیه مایعات و نیمه جامدات از معده و کوتاه شدن فاز سکون جامدات در افراد سالم و در بیمارانی که این روندها در آن‌ها به تأخیر افتاده است می‌شود.
دومپریدون به صورت تزریقی یا خوراکی محرک قوی آزادسازی پرولاکتین در آقایان و بانوان است، اگرچه اصولاً بیشینه غلظت پرولاکتین در بانوان بیشتر از مردان است. افزایش غلظت پرولاکتین در پلاسما ممکن است در افراد سالم، در هایپرپرولاکتینمی بعد از زایمان و در بیماران دچار کم‌کاری تیروئید اتفاق بیفتد.
فارماکوکینتیک: بیشینه غلظت پلاسما در 10 تا 30 دقیقه پس از تجویز عضلانی و یا مصرف خوراکی حاصل می‌شود. نیمه‌عمر دومپریدون در افراد سالم 7 ساعت است و در بیماران با اختلال عملکرد شدید کلیوی ممکن است تا 20 ساعت به طول بیانجامد. با این حال، از آنجا که نرخ تخلیه کلیوی در مقایسه با نرخ تخلیه پلاسمایی (700 میلی‌لیتر در دقیقه) کم است، تجمع دارو در بیماران دچار اختلال عملکرد کلیوی نباید رخ دهد.
کار آزمایی‌های بالینی: دومپریدون به طور گسترده‌ای در درمان و پیشگیری از حالت تهوع و استفراغ ناشی از دلایل مختلف و در درمان علائم متعددی ناشی از سوءهاضمه مزمن مورد مطالعه قرار گرفته است.
مطالعات در بیماران مبتلا به رفلاکس مری که توسط آندوسکوپی و بیوپسی تأیید شده است نشان داد دومپریدون برخی از علائم این بیماری را تا حد بیشتری نسبت به دارونما تسکین می‌دهد. در مطالعه‌ای دیگر نشان داده شد که دومپریدون در بیمارانی که بعد از عمل استفراغ و تهوع را تجربه می‌کنند، هنگام تجویز آن پس از اولین تجربه، اثر ضد استفراغ و تهوع بالایی دارد.
به طور کلی ثابت شده است که درمان حالت تهوع و استفراغ ناشی از داروهای سیتوتوکسیک توسط دومپریدون بلافاصله قبل از انجام رژیم سیتوتوکسیک بسیار مؤثر است. اثر دومپریدون به طور پیوسته در مطالعات نسبت به دارونما و متوکلوپرامید برتر بوده است.
از دومپریدون برای درمان استفراغ و تهوع ناشی از سیتوتوکسیک در کودکان که با بیماری‌های مختلفی مانند ورم معده و استونمی و علائم حاد و مزمن پس از مصرف غذا همراه است با موفقیت استفاده شده است. هیچ موردی از عوارض جانبی اکستراپیرامیدال نیز گزارش نشده است.
عوارض جانبی: دومپریدون در کودکان و سایر گروه‌های سنی به‌خوبی تحمل شده و به ندرت عوارض جانبی مهمی ایجاد می‌کند. هیچ عارضه جانبی اکستراپیرامیدال طی آزمایش‌های درمانی کنترل‌شده با دومپریدون گزارش نشده است.
دور مصرفی: دوز معمول بزرگسالان 10 میلی‌گرم 3 بار در روز قبل از صرف غذا است. در کودکان مقدار 0.25 میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن بدن، 3 بار در روز قبل از صرف غذا توصیه می‌شود.
Brogden, R.N., Carmine, A.A., Heel, R.C. et al. Domperidone. Drugs 24, 360–400-1982