«کتوآنالوگ‌ها؛ درمان نارسایی مزمن کلیوی»
مقالات متنوعی از دهه 80 میلادی به بررسیِ نقش کتوآنالوگ‌ها در بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیوی پرداخته‌اند. در اینجا قصد داریم تا به توضیح مقاله‌ای با عنوانِ «اثراتِ رژیم غذاییِ پروتئین محدود همراه با مصرف کتوآنالوگ‌ها در بیماران با نارساییِ مزمنِ کلیوی» بپردازیم. این مطالعه از نوع مرور سیستماتیک و فراتحلیلی است که در سال 2019 منتشر شده است.
در این مطالعه بیان شده است که رژیم غذایی پروتئین محدود می‌تواند آلبومینوریا را احتمالاً از طریق کاهش فشار داخل گِلومِرولی، کند کردن نرخ تخریب عملکرد کلیه و به تعویق انداختن پیوند کلیه بهبود بخشد.
همچنین، رژیم غذایی پروتئین محدودِ پیشنهادی برای بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیوی شامل رژیم غذایی کم پروتئینِ عادی، یعنی 0.6 تا 0.8 گرم پروتئین برای هر کیلوگرم وزن بدن به طور روزانه و رژیم غذایی بسیار کم پروتئین یعنی 0.3 تا 0.4 گرم پروتئین برای هر کیلوگرم وزن بدن به طور روزانه همراه با مصرف کتوآنالوگ‌ها است.
کتوآنالوگ‌ها می‌توانند تولید بیش از حد اسیدآمینه باقیمانده و دارای نیتروژن را مسدود کنند و درنتیجه حضور نیتروژن در اوره و تشکیل اوره درون‌زاد را کاهش دهند.
شاید این پرسش ایجاد شود که اثربخشی و ایمنی رژیم غذایی پروتئین محدود همراه با مصرف کتوآنالوگ‌ها در مقایسه با رژیم غذایی عادی یا رژیم غذایی کم پروتئین بدون مصرف کتوآنالوگ‌ها در بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیوی چیست؟ پژوهشگران این مطالعه از طریق جست‌وجوی الکترونیکی، تمامیِ مطالعات موجود در پایگاه‌های پاب مِد، اسکوپوس، ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل‌شده در کاکرِن و کلینیکال ترایالز دات گاو را از ژانویه 1960 تا مِی 2018 بررسی کرده‌اند و 17 کارآزماییِ تصادفیِ کنترل‌شده با مشارکت بیش از 1400 بیمار غیر دیالیزیِ مبتلا به نارسایی مزمن کلیوی در این فراتحلیل گنجانده شده است.
نتایج به‌دست‌آمده در این مطالعات نشان داده است که رژیم غذایی کم پروتئین همراه با مصرف کتوآنالوگ‌ها، در مقایسه با رژیم‌های غذایی بدون مصرف کتوآنالوگ‌ها، با کاهش معناداری در نیتروژن اوره خون، کاهش پروتئینوریا، کاهش فشارخون سیستولیک و دیاستولیک، کاهش کلسترول کل، افزایش بیشتر سطح آلبومین، کاهش فسفات سرم، افزایش کلسیم سرم و کاهش سطح هورمون پاراتیروئید همراه بود است.
اما تفاوت معنی‌داری در بی‌کربنات و کراتِنین سرم، تِری‌گلیسیریدها، پروتئینِ «سیِ» واکنش‌پذیر با حساسیت بالا، ضخامت چینِ پوستیِ تِرایسِپ، شاخص توده بدنی، دورِ بازوی میانی، توده بدون چربی در بدن و هموگلوبین دیده نشده است.
در تحلیل زیرگروه‌ها نیز، رژیم غذایی بسیار کم پروتئین همراه با مصرف کتوآنالوگ‌ها نسبت به رژیم غذایی کم پروتئین همراه با مصرف کتوآنالوگ‌ها در کند کردن کاهش GFR برتر بوده است.
لازم به ذکر است که محدودیت‌های مطالعه شامل ناهمگنی هر مطالعه‌ی بررسی‌شده، عملکرد کلیوی مورداستفاده در مطالعات که از فرمولِ بر پایه کراتِنین سرم استخراج شده بود و همچنین نبود داده در مورد نوع پروتئین دریافتی مانند گیاهی یا ترکیبی بودن آن که ممکن است بر تولید کراتنین و توده عضلانی بدن تأثیر بگذارد گزارش شده است. نقاط قوت مطالعه نیز شامل داشتن بیشترین تعداد کارآزمایی تصادفی کنترل‌شده است.
می‌توان نتیجه گرفت که استفاده از رژیم غذاییِ پروتئین محدود همراه با مصرف کتوآنالوگ‌ها شامل مزایایی در عملکرد کلیه، فشارخون و اختلالات استخوان و مواد معدنی در بیماران با نارسایی مزمن کلیوی است. این مهم بدون ایجاد اثرات مخرب بر وضعیت تغذیه‌ای و کم‌خونی بیمار میسر می‌شود.
در نهایت می‌توان به طور خلاصه بیان نمود که استفاده از مکمل آمینواسیدهای ضروری و کتوآنالوگِ آن‌ها همراه با رژیم غذایی کم پروتئین باعث تعویق زمان شروع دیالیز، توقف روند کاهشی عملکرد فیلتراسیون گلومرولی، کاهش سموم اورمی و پروتئینوریا، بهبود کنترل فشارخون بیمار و حساسیت به انسولین، بهبود چربی خون، استرس اکسیداتیو و التهابات، بهبود متابولیسم کلسیم-فسفات، متعادل‌سازی اسیدوز متابولیک بدن و جلوگیری از سوءتغذیه می‌شود.
منبع:
Chewcharat A, Takkavatakarn K, Wongrattanagorn S, Panrong K, Kittiskulnam P, Eiam-Ong S, Susantitaphong P. The Effects of Restricted Protein Diet Supplemented with Ketoanalogue on Renal Function, Blood Pressure, Nutritional Status, and Chronic Kidney Disease-Mineral and Bone Disorder in Chronic Kidney Disease Patients: A Systematic Review and Meta-Analysis. J Ren Nutr. 2020 May;30(3):189-199. doi: 10.1053/j.jrn.2019.07.005. Epub 2019 Oct 10. PMID: 31607548.